«Έφυγε» τις 31/5/2025 σε ηλικία 92 ετών ο Γιάννης Χατζηγιάννης, ένας εκ των κορυφαίων κεραμιστών της Λέσβου και της Ελλάδας, ένας σπουδαίος λαϊκός καλλιτέχνης, που ταξίδεψε το όνομα της Αγιάσου σε όλη την Ελλάδα και έξω απ’ αυτήν, ένας ακούραστος διάκονος του λαϊκού μας πολιτισμού, ένας άνθρωπος που δίδαξε τέχνη και ήθος και μας άφησε βαριά παρακαταθήκη.
Γεννήθηκε την 1η Αυγούστου 1933 στην Αγιάσο. Ήταν το στερνοπαίδι του Αναστάση Χατζηγιάννη και της Μαρίας το γένος Προκοπίου Πατράκη, που είχαν εφτά παιδιά, εκ των οποίων τα δυο έφυγαν πολύ νωρίς από τη ζωή. Ο πατέρας του ήρθε στη Λέσβο το 1912 με τον πρώτο διωγμό, από την πόλη Βίγα του Τσανάκ-Καλέ της Μικράς Ασίας, και ρίζωσε στην Αγιάσο, όπου άνοιξε το δικό του εργαστήρι στο Καμπούδι και δημιούργησε μια ξεχωριστή φόρμα στη λεσβιακή κεραμική, μεταλαμπαδεύοντας στο νησί μας την τσανακαλιώτικη τεχνοτροπία.
Ο Γιάννης κληρονόμησε το καλλιτεχνικό γονίδιο των Χατζηγιάννηδων και ήταν νεωτεριστής και πνεύμα ανήσυχο, σαν τον πατέρα του. Είχε ιδιαίτερη κλίση στη γλυπτική. Έτσι το 1961 στην Πανελλήνια Έκθεση Κεραμικής το γλυπτό του έργο με τίτλο «Σύνθεση πουλιών» παίρνει το Α΄ βραβείο. Ο ΕΟΜΜΕΧ τον στέλνει με υποτροφία στη Γερμανία και στην Ιταλία, όπου μαθήτευσε για έξι μήνες στη Σχολή Umanitaria του Μιλάνου. Εκεί βελτιώνει την τεχνική του ψησίματος, των καμινιών, της μείξης των χρωμάτων. Μαθαίνει τα μυστικά της γλυπτικής. Σε όλα αυτά προσθέτει την πλούσια λαϊκή φαντασία των καταβολών του και την απλότητα των γραμμών του. Το αποτέλεσμα εξαιρετικό. Τα σχόλια του ιταλικού Τύπου διθυραμβικά. Φωτογραφίες των έργων του κοσμούν τις σελίδες των περιοδικών τέχνης.
Αφού τελειώνει τη Σχολή, επιστρέφει στην Αγιάσο, στο πατρογονικό εργαστήρι, και συνεχίζει να δουλεύει απλά, αθόρυβα, σεμνά. Κάνει ατομικές εκθέσεις στη Μυτιλήνη, στην Αθήνα, στο Μαρούσι και τα έργα του ταξιδεύουν στο Μόναχο και στη μακρινή Αυστραλία.
Το Ελληνικό Τμήμα του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χειροτεχνίας (World Grafts Council Hellenic Section), συμβουλευτικό όργανο της UNESCO για την παραδοσιακή τέχνη, διοργανώνει έκθεση το 1984 στην κεντρική γκαλερί της Αθήνας «Συλλογή» (Βασιλίσσης Σοφίας 4). Όλοι μαγεύονται από τα πρωτόγνωρα εκθέματα και τη μοναδικότητά τους. Τον επόμενο χρόνο η Αθηναϊκή γκαλερί «Ώρα» διεκδικεί την έκθεση των έργων του.
Αυτά όμως που έμαθε ο Γιάννης Χατζηγιάννης για την κεραμική δεν τα κράτησε εφτασφράγιστο μυστικό. Από το 1983 και μετά δίδασκε κεραμική στη Νομαρχιακή Επιτροπή Λαϊκής Επιμόρφωσης (ΝΕΛΕ) Λέσβου και έβγαλε αξιόλογους μαθητές που αργότερα είχαν τα δικά τους εργαστήρια. Στο ίδιο περίπου χρονικό διάστημα δίδαξε την παραδοσιακή μας τέχνη σε ΑμεΑ του Ιδρύματος Κοινωνικής Πρόνοιας Αγιάσου «Η Θεομήτωρ», όπως και στο Τεχνολογικό Επαγγελματικό Εκπαιδευτήριο (ΤΕΕ) Αγιάσου (το 2ο χρόνο της λειτουργίας του), αγωνιζόμενος να μείνει άσβεστη η φλόγα της παράδοσης του πηλού στη γενέτειρά του. Παράλληλα, συμμετείχε σε εκθέσεις και διαγωνισμούς που οργανώθηκαν τα τελευταία χρόνια στη γειτονική Τουρκία, εντυπωσιάζοντας τους διοργανωτές.
Από το 1994 νοίκιασαν με τον γιο του Δημήτρη το παλιό καφενείο Τζαναβάρη στην Περασιά και το διαμόρφωσαν σε εργαστήρι κεραμικής, που μέχρι σήμερα αποτελεί ένα κόσμημα στην είσοδο του χωριού μας. Δεν είναι λίγες οι φορές που το εργαστήρι τους προσέλκυσε τα φώτα της δημοσιότητας και ταξίδεψε την φήμη της Αγιασώτικης κεραμικής σε όλο τον κόσμο μέσω της τηλεόρασης και του διαδικτύου.
Η οικογένεια των Χατζηγιάννηδων, όπως κι αυτή των Κουρτζήδων, τιμήθηκε για την πολύχρονη προσφορά της στην κεραμική, στο πλαίσιο εκδήλωσης που οργάνωσε ο τότε Δήμος Αγιάσου, επί δημαρχίας Χρύσανθου Χατζηπαναγιώτη, στο θέατρο του Αναγνωστηρίου μας στις 8 Αυγούστου 2007.
Ο Γιάννης Χατζηγιάννης έχει συνδέσει το όνομά του με το Αγιασώτικο Καρναβάλι από τότε που τα άρματα έκαναν την εμφάνισή τους μαζί με τη σάτιρα, δηλαδή από το 1953 και μετά. Άσβηστες στη μνήμη μας θα μείνουν οι αριστουργηματικές και εμπνευσμένες κατασκευές του σε πολλά συγκροτήματα. Στο Δημοτικό Καρναβαλικό Εκθετήριο «Αντώνης Μηνάς» φιλοξενούνται εξαιρετικά έργα κεραμικής του Γιάννη και του γιου του Δημήτρη Χατζηγιάννη. Λόγω της πολύχρονης προσφοράς του Γιάννη Χατζηγιάννη στο Αγιασώτικο Καρναβάλι, ο Πολιτιστικός Καρναβαλικός Σύλλογος Αγιάσου «Ο Σάτυρος» τον ανακήρυξε επίτιμο μέλος του Συλλόγου.
Σημαντική ήταν η προσφορά του και οι επιδόσεις του και στον ερασιτεχνικό αθλητισμό. Ήταν για πολλά χρόνια παίχτης της ποδοσφαιρικής ομάδας του Γυμναστικού Συλλόγου Αγιάσου «Όλυμπος». Συμμετείχε επίσης στα Χριστοφίδεια, αγώνες στίβου στους οποίους διακρινόταν σε αρκετά αγωνίσματα. Επίσης πήρε μέρος σε ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις που ανέβαιναν στο Αναγνωστήριο.
Ο Γιάννης Χατζηγιάννης αναμφισβήτητα είναι ένας από τους κορυφαίους λαϊκούς δημιουργούς που ανέδειξε η Λέσβος, τιμή και καμάρι της γενέτειράς του και άξιος πρεσβευτής του πολιτισμού της. Η Αγιάσος και η Λέσβος ολόκληρη τον ευγνωμονεί και τον τιμά, αφενός για το άσπιλο ήθος του και αφετέρου για την μακρόχρονη και πολύπλευρη προσφορά του στον λαϊκό μας πολιτισμό και στην κοινωνία.
Οι οικογένιες Ιωάννη Ορφανού, Κουτσκουδή Παναγιώτη και Κορομηλά Παναγιώτη, προσέφεραν αντί στεφάνου, οικονομική βοήθεια στο Σύλλογο.
